- βασιλικάτα
- (Basilicata). Διοικητικό διαμέρισμα (9.992 τ. χλμ., 607.853 κάτ. το 1999) της Ν Ιταλίας, μεταξύ της Απουλίας, της Καμπανίας και της Καλαβρίας. Βρέχεται δυτικά από την Τυρρηνική Θάλασσα και ανατολικά από το Ιόνιο. Το αρχαίο της όνομα ήταν Λουκανία (Λευκανία), ενώ το σημερινό φαίνεται να προήλθε από το βασιλικός (τίτλος του Βυζαντινού διοικητή της περιοχής) και εμφανίζεται για πρώτη φορά σε επίσημο έγγραφο του έτους 1175.
Η περιοχή είναι από τις πιο ορεινές της Ιταλίας. Υπολογίζεται ότι μόλις το 8% του εδάφους της είναι πεδινό. Το ορεινό τοπίο της μοιάζει με αυτό των Άλπεων και μόνο κατεβαίνοντας προς τη στενή πεδινή λωρίδα γίνεται πιο ήμερο. Μεγαλύτεροι ποταμοί είναι ο Μπραντάνο (116 χλμ.), ο Μπασέντο (149 χλμ.) και ο Άγκρι (111 χλμ.), ενώ οι λίμνες είναι σπάνιες· γραφικότερες είναι του Μοντίκιο και του Σιρίνο. Υπάρχουν επίσης αρκετές λίμνες-φράγματα. Το κλίμα παρουσιάζει αρκετή ποικιλία κατά περιοχές, ενώ οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται από 600 έως 1.400 χιλιοστά. Η περιοχή είναι αραιοκατοικημένη εξαιτίας του ορεινού εδάφους, του ανεπαρκούς υδρευτικού δικτύου, που για αιώνες ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, και της ελονοσίας που παλαιότερα μάστιζε τις πεδινές και παραλιακές κυρίως περιοχές. Μόνο τρεις πόλεις ξεπερνούν τις 15.000 κατοίκους: η Ποτέντσα, πρωτεύουσα του διαμερίσματος και της ομώνυμης επαρχίας (68.500 κάτ.), η Ματέρα, πρωτεύουσα της άλλης επαρχίας (54.872 κάτ.), και το Μέλφι (17.844 κάτ.).
Από οικονομική άποψη, η περιοχή είναι πολύ φτωχή. Κύρια αγροτικά προϊόντα είναι τα δημητριακά· η κτηνοτροφία (κυρίως αιγοπρόβατα) είναι περιορισμένη και η αλιεία ανύπαρκτη. Υπάρχει μεθάνιο στο υπέδαφος και σε μικρότερες ποσότητες πετρέλαιο και λιγνίτης· η μικρή βιομηχανία της περιοχής επεξεργάζεται κυρίως γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Ο τουρισμός είναι ασήμαντος και η συγκοινωνία ανεπαρκής με μία μόνο σιδηροδρομική γραμμή και έναν αυτοκινητόδρομο. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής μετανάστευσαν στις αρχές του περασμένου αιώνα στις ΗΠΑ και στη Β Ιταλία, ενώ συχνά υπήρξαν κοινωνικές αναταραχές με αφορμή το χαμηλό βιοτικό επίπεδο.
Στην αρχαιότητα είχαν εγκατασταθεί ελληνικές αποικίες στην περιοχή αυτή και αξιόλογο πολιτισμό είχαν αναπτύξει οι πόλεις Μεταπόντιον, Ηράκλεια, Σύβαρις, Ποτεντία και άλλες.
Ναός του 6ου αι. π.Χ. στο Μεταπόντιον, μία από τις ελληνικές αποικίες της περιοχής Βασιλικάτα που είχαν αναπτύξει στην αρχαιότητα αξιόλογο πολιτισμό (φωτ. Pedone).
Το Καστελγκράντε, χαρακτηριστικός οικισμός της περιοχής Βασιλικάτα της Ιταλίας (φωτ. Sef).
* * *επίρρ.βασιλικά, με τρόπο που ταιριάζει σε βασιλιά.
Dictionary of Greek. 2013.